انواع ملات گچ و ویژگی های گچ
فرآوری گچ:
فراوری یا پخت گچ ، تبخیر همه ی آب شیمیایی یا بخشی از اب شیمیایی سولفات کلسیم آبدار است. سنگ گچ در گرمای کم پخته می شود و جنس آن به گرمای پختش بستگی دارد.
انواع کوره های گچ پزی:
1- کوره های چاهی یا تنوره ای: این نوع کوره ها قدیمی ترین نوع کوره های گچ پزی محسوب می شوند.
سنگ گچ را در آن می چینند و تن کوره را آتش می کنند تا گچ بپزد. به دلیل این که حرارت کوره قابل کنترل نیست ، همه نوع گچ ساختمانی از معمولی تا تشنه (انیدریت)، سوخته و سنگ گچ تجزیه شده در آن یافته می شود.
2- کوره های تاوه ای: سنگ گچ را در سنگ شکن به کلوخه های کوچک تبدیل و سپس آسیاب می کنند تا پودر شود.این گرد را در تاوه های بزرگ گرما می دهند.(مانند بو دادن تخمه و آجیل) و گرد سنگ را به طور پیوسته هم می زنند تا به صورت یکنواخت بپزد.
1-آتشخانه 2- کانال دور تاوه گچ پزی 3- انبار گرد سنگ گچ 4- دستگاه در تاوه 5- دری چه بیرون ریختن گرد گچ
3-کوره دوار (گردنده خفته): کار این کوره ها پیوسته است. سنگ گچ کلوخه شده را درون استوانه ای خفته از جنس فولاد، که نصبت به محور افق چهار درصد شیب دارد، می ریزند تا حرارت ببیند. سپس از طرف دیگر سنگ گچ پخته شده بیرون می آید. سنگ گچ پخته شده را، برای رسیدن به نرمی مورد نظر، آسیاب می کنند و سپس مورد استفاده قرار می دهند.
با توجه به گرمای کمی که برای پخته شدن سنگ گچ لازم است گاهی آن را روی کوره های آجر پزی نیز می پزند.
1- کلوخه سنگ گچ به کوره ریخته می شود
2- آتشخانه
3- گاز داغ به دور کوره گردنده دمیده می شود و از آن جا به درون کوره وسپس به دودکش می رود
درون کوره
4- مه بخار آب که از سنگ گچ برخاسته مکیده می شود
5- هوای تازه به کوره دمیده می شود
6- کلوخه ی گچ پخته از کوره بیرون می ریزد.
زمان گرفتن ملات گچ:
زمان گرفتن گچ کارخانه ای معمولی در ایران 9 تا 10 دقیقه است، اما با افزودن جسم های کانی،گیاهی و دامی به گرد گچ ، می توان زمان گرفتن آن را کنترل نمود و آن را تندگیر یا کندگیر کرد.
گچ مرمری یا مرمر مصنوعی:
این نوع گچ برای استفاده در جاهای نمناک مانند آبریزگاه، نمای بیرونی بنا ها مصرف می شود.
برای تهیه گچ مرمری سنگ گچ رادر گرمای c300 می پزند و آسیاب می کنند.این گرد رادر محلول زاج خمیر می کنند.پس از گرفتن و سخت شدن مجددا آن را در گرمای c500 آسیاب می کنند ، آنگاه به مصرف می رسانند. رنگ گچ مرمری سفید است. ملات این گچ پس از گرفتن سخت تر می شود و دارای تابی بیشتر از ملات گچ ساختمانی معمولی است. برای اندود کاری فضاهای مرطوب علاوه بر گچ مرمری می توان از ملات گچ و آهک هم استفاده نمود.
ویژگی های گچ:
1- وزن مخصوص گچ کیسه ای t/m 2/1 است.
2- رنگ گچ ساختمانی سفید است و سطح پوشیده شده ی با آن را می توان با رنگی لعابی یا پلاستیکی یا روغنی رنگ کرد. در دوره صفویه به ملات گچ رنگ اضافه می کردند و آندود رنگی پس از خشک شدن رنگش باقی می ماند.
3- گچ گرما و صدا را پخش نمی کند و در برابر آتش سوزی مقاوم است. ملات گچ یخ نمی زند و می توان در سرمای زیر ده درجه سانتی گراد در کار در کار بنای از آن استفاده کرد.
4-با اضافه کردن افزودنی ها مانند نمک طعام، گرد آهک و سریش می توان زمان گیرایش گچ را سریعتر نموده یا آن را به تاخیر انداخت.
5-ملات گچ ساختمانی هنگام گرفتن یک درصد حجمش زیاد می شود و همه ی سوراخ های ریز پوسته رومالی پر می شود. از این رو می توان سطح های بزرگ را بدون این که ترک بخورد اندود کرد.
6-سطح بیرونی گچ چون پوک نیست و سوراخ ندارد قارچ نمی زند و حشره در آن لانه نمی کند . گچ در برابر نفوذ رطوبت ضعیف است و اگر این پوسته آب بمکد و آب به آستر برسد گچ طبله می کند و باید آن را کند و دوباره تجدید نمود.
7-ملات گچ با فلزات ، سولفات درست می کند. از این رو در پوشش های طاق ضربی برای پیشگیری باید تیرآهن را به خوبی با ضد زنگ رنگ کرد.
مصارف گچ:
مصارف گچ زیاد است و از گچ ریزی برای پیاده کردن نقشه ساختمان تا ساختن انواع ملات های گچی و سفید کاری ، سنگ کاری ، مجسمه سازی ، گچ بری ، اجرای ابزار های گچی و صنعت سیمان سازی استفاده می کنند.
ساختن ملات گچ:
برای ساختن ملات های گچ ، گچ و خاک و ماسه و یا هر نوع ملات گچی دیگر ، مانند ملات آجر کاری شومینه (ترکیب گچ ، خاک نسوز ، سیمان و آب) ، باید گرد آن ها را در آب پاشید تا تا روی همه ی دانه های آن آب اندود شود،سپس آن را باید خوب هم زد تا مورد استفاده قرار گیرد.
ملات گچ ، زودگیر است و به همین دلیل سطح های بزرگ را نمی توان به صورت صاف و بدون موج سفید کاری کرد.
یکی از راه حل ها برای پیشگیری از ایجاد موج روی سطوح وسیع ، که از گذشته به جای مانده ، قاب سازی و گچ بری است. گچ بری های به جای مانده از زمان اشکانیان ،ساسانیان و دوران اسلام نمونه هایی از این دوران است .
مقدار آبی که برای یک کیلو گرم گچ لازم است تا تبدیل به ملات شود از نظر تئوری بیست درصد وزن آن است (2/0 لیتر). اما برای این که شکل پذیری بهتری در ملات به وجود آید و کارگران مجال کار کردن با آن را داشته باشند حدود 70 تا 80 درصد وزن گچ به آن آب اضافه می کنند. و دراین صورت بخشی از منافذ آن ، به دلیل ازدیاد حجم گچ ، پر می شود ولی بخش دیگر به صورت فضاهای خالی باقی می ماند.
انواع ملات های گچ :
گچ را می توان به صورت اندود روی دیوار یا ملات در طاق های خشتی یا آجری به کار گرفت. انواع ملات ها و اندود گچی به شرح زیر است:
ملات گچ و خاک : گچ و خاک یکی از پر مصرف ترین ملات های زودگیر در ساختمان سازی است که در آن از خاک و پودر گچ به نسبت یک به یک (یعنی 50٪خاک رس با 50٪ گچ ) استفاده می شود. البته ، با توجه به زود گیرتر یا دیرگیر بودن گچ ،میزان خاک کم تر یا بیش تر از 50٪ می شود. هر چه ملات گچ و خاک زودگیرتر یا به اصطلاح تیز تر باشد خاک مورد استفاده در این ملات کم تر می شود.
خاک موجود در ملات آن را شکل پذیر (پلاستیک)، دیر گیر و از نظر اقتصادی ارزان می نماید.
استفاده از ملات گچ و خاک در محل های خیلی مرطوب مجاز نیست، زیرا به سرعت رطوبت هوا را می گیرد و طبله می کند.
به علت زود گیر بودن ملات گچ و خاک باید آن را به میزان کم ساخت و به مصرف رساند.
ملات گچ : در صورت نیاز به سفید کاری اتاق ها ،سالن ها یا فضاهای دیگر ، یا چنان چه نیاز به ملات زودگیر تر از گچ و خاک باشد، از ملات گچ استفاده می شود. در سنگ کاری ها، سنگ به صورت موقت توسط ملات گچ نگهداری می شود تا بتوان پشت پلاک ها را دوغاب ماسه و سیمان ریخت.
ملات گچ مرمری : برای اندود کاری در جاهای مرطوب و مکان هایی که در معرض آب و رطوبت و شست و شو قرار دارند از ملات گچ مرمری استفاده می شود. ملات گچ مرمری ، پس از گرفتن، سخت تر و مقاوم تر از ملات گچ ساختمانی است. طرز ساخت آن شبیه ملات گچ و خاک است.
ملات گچ و ماسه : این ملات را از اختلاط گچ و ماسه، در جاهایی که ماسه بادی زیاد است ، درست می کنند. قطر درشت ترین دانه ماسه نباید از دو میلی متر بیشتر باشد .
گچ کشته : به علت زود گیر بودن گچ نمی توان سطوح وسیع را به صورت یک دست و یک نواخت با آن اندود کرد. بنا بر این به منظور صیقلی کردن سطوح اندود شده،روی آن را گچ کشته می کشند. ضخامت گچ کشته نباید از یک میلیمتر بیشتر باشد. برای ساختن گچ کشته گرد آن را وارد آب می کنند و با دست هم می زنند و مالش می دهند تا به هنگام سفت شدن مانع از ایجاد کریستال شود. در سال های گذشته رنگ کردن دیوارها مرسوم نبوده و با اضافه کردن سریش به ملات گچ آن را به گونه ای تهیه می کردند که هنگام تکیه دادن به دیوار لباس ها سفید نشوند.
[ بازدید : 376 ] [ امتیاز : 3 ] [ نظر شما : ]
